Hargeysa (Geeska)- Dhuumaha iyo qalabka loogu talogalay in lagu sameeyo biyo-ballaadhinta caasimadda Hargeysa ee mashruuca maalgelintiisa uu bixiyey Midowga Yurub iyo Sanduuqa Horumarinta Somaliland oo ka qaybqaadanaya taageeridiisa.
Laba markab oo xambaarsanaa isugeyn 246 koontiinnar ay ku jiraan dhuumo cabbirkoodu waawayn yahay iyo qalabkoodii lagu xidhxidhayey, ayaa lagu dejiyey dekedda Berbera dhawrkii maalmood ee tagay, kuwaas oo qayb ka ah qorshaha lagu beddelayo habka biyaha Hargeysa ee Geed-deeble.
Xaflad imaanshaha qalabkan loogu sameeyey gudaha dekedda Berbera shalay oo ay ka qaybgaleen Maareeyaha Wakaaladda Biyaha caasimadda Ibraahim Siyaad Yoonis, Maareeyaha Dekedda Cali Xoor-xoor, maamulka Kastamka Berbera iyo masuuliyiin ka kala socotay Sanduuqa Horumarinta Somaliland (SDF) iyo Mashruuca Biyo-ballaadhinta Hargeysa (HUWSUP, waxa rajo fiican lagaga muujiyey in hawshani wax wayn ka beddeli doonto biyaha Hargeysa oo aan waqtigan ku filnayn dadweynaha.
Maareeyaha Wakaaladda Biyaha Hargeysa Md. Ibraahim Siyaad Yoonis, ayaa tilmaamay inay farxad wayn u tahay hay’addiisa in 246 koontiir oo qalabkii u horreeyey ahi soo gaadho dalka, iyadoo intaas in le’eg oo kalena ku soo jiro badda, waxaannu u mahadceliyey Maareeyaha dekedda, masuuliyiinta hay’adda UN-HABITAT, SDF iyo maamulka Kastamka Berbera oo fududeeyey imaanshaha soo dejintiisaba.
Maareeye Ibraahim waxa uu sheegay in biyo yaraanta ka jirta caasimadda Hargeysa ay sabab u tahay ballaadh ku yimi magaalada iyo tirada dadka ku nool oo waqtigan lagu qiyaaso in ka badan hal milyan iyo laba boqol oo kun, kuwaas oo habka biyaha ee ay ku cabbaan yahay nidaamkii Shiinuhu sameeyey sannadkii 1972-kii, kaas oo loogu talogalay dad aan ka badnayn 180 kun oo qof.
“Si wax looga qabto biyo yaraantaasi, waxa nasiib-wanaag ah dawladda uu gadh-wadeenka ka yahay Madaxweyne Axmed Siilaanyo in ay xil badan iska saartay sidii dadweynaha caasimadda Hargeysa ku nool u heli lahaayeen biyo ku filan oo joogto ah, waxaanna dakhliga koowaad ku deeqay EU-da, ka labaadna waxa ku deeqay Sanduuqa Horumarinta Somalialnd ee SDF, waxaana hawshaas fulinaysa oo gacanta u haysa hay’adda UN-HABITAT.
Hawshii aan sugaynay waxay ahayd dhuumahaas, waanay yimaadeen oo Berbera ayey yaalaan, haddii Ilaahay yidhaa toddobaadada soo socda waxa loo daabuli doona magaalada Hargeysa goob aannu ugu talogalnay. Waxaanan Ilaahay ka baryaya in hooyooyin badan biyo la’aanta haysatay ay waqti dhaw ka bixi doonaan, dadweynaha reer Hargeysana waxaannu ka codsanayna inay ku duceeyaan in hawshaas Ilaahay noo fududeeyo dhammaan inta gacanta ku haysa,” ayuu yidhi Md. Ibraahim Siyaad.
Maxamed Faarax Cismaan oo ka mid ah masuuliyiinta xafiiska fulinaya mashruucan ee HUWSUP oo hoostaga hay’adda UN-HAPITAT, ayaa sheegay in dhuumahan iyo qalabkooda kaleba lagu sameeyey dalka Shiinaha, isla markaana shirkad waddani ah oo ku heshay tartan ka mid ah 12 qandaraas oo ay ka bixyeen ay ka soo qaaday halkii lagu farsameeyey oo ay ganayso ilaa Hargeysa, isagoo mahadnaq u jeediyey masuuliyiinta dekedda Berbera, Kastamka Maaliyadda iyo SDF oo door wayn ka qaatay hawshan.
Maamulaha Kastamka Cashuuraha ee Gobolka Saaxil Mr. Gurxan, ayaa isna dhankiisa tilmaamay in hawlaha fududaynta ee ay qalabkan u sameeyeen ka sakow ay Wasaarad Maaliyad ahaan kala shaqaynayaan Wakaaladda Biyaha Hargeysa sidii caasimadda Hargeysa u heli lahayd biyo ku filan.
Ugu dambayn, ayaa mashruucan iyo dadaallada biyo-ballaadhinta magaalada Hargeysa ku ammaanay Maareeyaha Wakaaladda Biyaha oo uu sheegay sida uu uga shaqeeyey imaanshaha qalabkani ay markhaati u tahay gudashada waajibaadkiisa shaqo.
“Meesha horumar baa ka socda, Madaxweynaha ayaana ku mahadsan oo annaga marka uu nala hadlaayo wuxuu yidhaa; waar wixii waddanka wax u taraya uun qabta, wixii kale ee aan waxba tarayn innaga daaya waqtiga ha inagaga lumininee. Marka mashruucani wax buu taraya, Hargeysa oo dhan buu waraabinayaa, nolosha dadka iyo da’ yarta ayuu wanaajinayaa,” ayuu yidhi Cali Xoor-xoor.
Sanduuqa Horumarinta Somaliland (SDF) oo ay maalgalinayaan dawladaha Ingiriiska, Denmark, Norway iyo Holland oo loogu talogay in dawladda Somaliland lagaga caawiyo sidii loogu fulin laaha mashaariicda Qorshaha Horumarinta Qaranka, waxa Wakaaladda Biyaha Hargeysa looga qoondeeyey mashruucan lacag dhan $8.6 Milyan, taas oo $7.2 Milyan ka mid ah lagu soo iibiyey dhuumahan iyo qalabkooda kale.
