Qore, M.C.Dubbe, Agaasimaha Waaxda Maamulka ee Wasaaradda Arrimaha Gudaha
Horumar kasta oo bulsho gaadho waxaa inta badan aasaas u ah tubta hogaamineed ee uu u jeexo masuulka gadhwadeenka u ah umaddaasi, taas oo midhaha laga goostaa anfacaan dadka wakhtigaasi nool iyo waliba jiilashooda dambe.
Madaxweynayaashii soo maray Somaliland mid kastaa wuxuu soo kordhiyay waxyaabo horumar iyo guulo u ah qaranka, taasoo u saamaxday in madaxweyne kastaa ka kasii dambeeya uu halkaasi kasii ambo-qaado kuna biiriyo horumar cusub iyo talaabooyin wax ku ool ah.
Madaxweynaha Somaliland waxa isagana maanta hor yaala fursado badan oo uu ku ikhtiraaci karo guulo isaga u gaar ah oo hadhow lagu xasuusto siddii madaxweynayaashii ka horeeyeyba midba wax loogu xasuusto marka laga hadlayo geedi-socodka horumarineed ee Somaliland gaadhay.
Aan u soo daadago ujeedada cinwaanka qoraalkayga, Agaasimaha-Guud waa mishiinka ama udub-dhexaadka hay’adaha ama wasaaradaha kala duwan. Sidaa darteed ayaanay wasaaradi ama Hay’adi guul la taaban karo u gaadhi Karin haddii aanay helin Agaasime khibrad iyo aqoonba u leh, isla markaana lagu majeerto aaminaad, dhaqan-wanaag iyo cadaalad uu ugu adeego bulshada.
Muddo aad u dheer ayaa agaasime-yaasheena guud lagu soo xulayay nidaam qabiil iyadoo aan wax tixgelin ah oo weyn aan la siin jirin khibrada iyo aqoonta uu agaasimahaasi u leeyahay meesha loo magacaabayo. Waxa intaasi kasii darnaa in agaasimeyaasha qaar badan oo ka mid ahi iyagoo aan aqoon iyo khibrad midna u lahayn wasaaradda ama hay’adda loo dhiibay haddana intaasi ay usii dheerayd dhaqanmo aan wanaagsanayn oo uu ka mid yahay musuq-maasuq, eex iyo qaraabo-kiil.
Dib-u-dhac kasta iyo fashil kasta oo ku yimid hiigsigii qaranka waxaa door laxaad leh ku lahaa masuuliyiinta xilalka loogu soo magacaabayay nidaamka qabiilka, iyadoo aan la qadarinayn dhamaan sifooyinka wanaagsan ee aan kor ku soo xusay.
Haddaba, mudane Madaxweyne, waxaan talo ahaan kuugu soo jeedin lahaa in guud ahaan masuuliyiinta aad xilalka u magacaabayso, gaar ahaan Agaasimeyaasha Guud, maareeyayaasha, Badhasaabada iyo kuwa la midka ahba aad u eegto in qofkaasi ku sifoobo khibrad, aqoon, dhaqan-wanaag, karti, hufnaan, eex-la’aan iyo cadaalad uu ugu adeego bulshada qaybaheeda kala duwan.
Si gaar ah waxaan ugu soo jeedin lahaa talo ahaan, in Madaxweynuhu Agaasimeyaasha Guud kasoo dhex xulo Agaasime-Waaxeedyada iyo shaqaalaha muddada badan kasoo shaqaynayay Wasaaraddaha ee buuxiya shuruudaha looga baahan yahay haddii ay tahay khibrad, aqoon, aaminimo, dhaqan-wanaag iyo eex-la’aan.
Agaasimeyaasha guud ee laga keenayo suuqa ee aan laga soo xulayn wasaaraddaha ayaa caqabado badan kala kulma shaqada, waxaana wakhti badani kaga lumaan muddada uu ku fahmayo shaqada wasaaradda loo soo magacaabay.
Haddii la raaco nidaamkii hore ee qabiilka oo kali ah loo eegi jiray masuuliyiinta, wax horumar ah oo la taaban karo qarankani ku talaabsan maayo, taas bedelkeeda waxaaba inasoo gaadhi doona dib-u-dhac hor leh oo ragaadiya horumarkii aynu hiigsanaynay kulana tartamaynay wadamada caalamka.
