Dhaxalka Madaxweyne Siilaanyo Ee 7 Sannadood Oo Uu Xilka Hayay

40
2804

Warbixin, qaybtii 2aad

Waa qormadii labaad ee dhaxalka hoggaamineed ee madaxweyne Siilaanyo toddobada sannadood iyo dhawr bilood oo uu xilka hayo.

Siyaasadda dibadda

Siyaasadda dibadda ee Somaliland waxay hore ugu jihaysnayd dalalka Afrikaanka ah oo ah halka ay dalalka reer galbeedku ku xidheen inay ka soo unkantanto qaddiyadda madaxbanaanida Somaliland, waxaana sannadihii 2006-2009 ee uu Rayaale talada hayay noqdeen sannado ay dad badani qabeen inuu soo dhawaaday aqoonsiga Somaliland, maadaama oo uu Rayaale culayska saaray qaaradda Afrika.

Laakiin markii uu madaxweynaha wakhtigadan talada hayaa la wareegay xukunka, wuxuu jihadi u wareejiyay dhinaca dalalka Carabta, waxaana gebi ahaanba dumay xidhiidhkii Somaliland iyo dalalka Afrika. Wareejinta uu Madaxweyne Siilaanyo giraanta siyaasadda dibadda u wareejiyay dalalka Carabta ayaa lagu tilmaamaa qorshe ku kooban dano dhaqaale oo keliya balse aan marna la xidhiidhin arrimo aqoonsi iyo galaan-gal dibadeed. Xidhiidhka Carabta ee uu Madaxweyne Siilaanyo la yimid ayaa ku bilowda kuna dhammaada dalka Imaaraadka Carabta. Imaaraadka ayaa Somaliland ka hirgeliyay maalgashi balaadhan oo ah in lagu wareejiyay dekedii Berbera iyo saldhig laga siiyay madaarka Berbera.

Geesta kale waxa meesha ka baxay dalal Afrikaan ah oo hore wadamadooda loogu tagi jiray Baasaboorka Somaliland, waxaana koow ka ah dalka Koonfur Afrika oo uu xataa meesha ka baxay ergaygii Somaliland u fadhiyay jiray ilaa cahdigii marxuum Maxamed Xaaji Ibraahim Cigaal.

Basaboorka Somaliland, inkatoo uu Madaxweyne Siilaanyo u bedelay qaab casri ah oo dunidu hadda u guurtay, haddana mudadaas uu madaxweyne Siilaanyo Somaliland hoggaaminayay waxa hoos u dhacay Basaboorka Somaliland, waxaanay inta badan masuuliyiinta xilalka ka haya xukuumadiisu ku safraan Basaabooro shisheeye madaama oo ay u badanyihiin qurbe joog haysta dhalashada wadamo kale.

Tusaale ahaan Madaxweyne Siilaanyo, wasiirkiisa khaarajiga, wasiirkiisa arrimaha dibadda iyo dad kale oo ku xeeraniba waxay haystaan Basaabooro shisheeye.

Siyaasadda gudaha

Siyaasadda arrimaha gudaha Somaliland, nooca ay tahay waxa laga halacsan karaa tirada wasiirada isaga dambeeyay wasaaradda arrimaha gudaha. Mudadaas uu madaxweyne Siilaanyo talada hayay wuxuu u magacaabay afar wasiir oo uu ku jiro wasiirka hadda xilka hayaa.

Inkastoo aanay jirin rabshado dalka ka dhacay oo halis geliyay qaranimada Somaliland, haddana waxa gudaha Somaliland markii u horaysay taariikhda lagu qabtay shir ka dhan ah qaranimada Somaliland kaas oo lagu aasaasay jabhada Khaatumo oo hadda u muuqata inay meesha ka baxday ka dib heshiis ay la gashay Somaliland.

Gobalka Awdal, waxa isna ka istaadhmay maleeshiyaad hubaysan oo uu horkacayay nin suldaan Wabar lagu magacaabo, inkastoo markii dambe la soo gunaanaday maleeshiyadaas haddana Suldaankii horkacayay ayaa weli dibad meer ah.

Dagaalkii jiidda Kalshaale iyo dagaalkii Baliga Diiriye Guuleed ee Burco ayaa noqday kuwo xaasaasi ah oo keenay dhimasho iyo dhaawac.

Laakiin sida guud marka la eego ma jirin waxyaabo halis geliyay isku duubnimada iyo ammaanka guud ee qaranka, waxase dalka ka curtay dareen qabyaaladeed oo saameeyay degenaanshaha siyaasadda gudaha ee Somaliland.

Saxaafadda iyo xorriyada hadalka

Inkastoo ay xubno saxafiyiin ahi ka tirsanyihin maamulkiisa, haddana wuxuu Madaxweyne Siilaanyo qaatay rikoodhka ah in xukuumadiisu noqotay xukuumadii xabsiyada ku gurtay saxafiyiintii ugu badnaa ee la xidho abid intii ay Somaliland xorriyadeeda la soo noqotay. Waxa kale oo ay xukuumadda Madaxweyne Siilaanyo bilowday inay albaabada u xidho xarumo warbaahineed oo caan ka ah dalka.

Tusaale ahaan wargeyskii caanka ahaa ee Haatuf wuxuu dhawr sannadood u xidhanyahay ka dib markii uu warbixino iyo eeddo musuqmaasuq ka qoray qoyska Madaxtooyada iyo xubno ka mid ah wasiirada madaxweyne Siilaanyo ku xeeran.

Xukuumadda Madaxweyne Siilaanyo, waxa ay Somaliland gayaysiisay in xarumo caalami ah sida golaha ammaanka Qaramada Midoobay lagaga hadlo dhibaatada ka dhanka ah saxafiyiinta Somaliland. Madaxweyne Siilaanyo, wakhtigii uu mucaaradka ahaa wuxuu Madaxweynihii hore Daahir Rayaale ku eedayn jiray inaanu ixtiraamin madaxbanaanida iyo xorriyadda saxaafadda oo uu distoorku damaanad qaaday.  Laakiin araasaado ay sameeyeen SOLJA iyo xarumo xuquuqal insaan ayaa cadaysay in xukuumadiisu noqotay middii ugu xadhiga iyo tacadiga badnayd saxaafadda Somaliland.

…..La soco

 

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here