Anshaxa Dhowrsoon Iyo Dhaqanka Wanaagsan

0
569

Hargeysa (Geeska)-Waa Qoraal Taxane ah uu wargeyskan Geeska Afrika akhristayaashiisa kula wadaagayo qodobbo iyo dhaqamo fure u ah in qofka ku waano qaataa uu ku hanuuno ama ku barto anshaxa dhowrsoon iyo dhaqanka wanaagsan ee uu bulshada ku dhex geli karo sumcaddana kaga heli karo.

Dhaqanka iyo akhlaaqda:

– Waa in aad xaddidaa (Xakamaysaa) baahidaada jinsiga ah, inta aanay dabarka goosan guurso. Dhaqan xumada soo kordhaysa waxa ka mid ah in la arko nin ama gabadh xaas leh oo haddana aanay indhahoodu gafayn qof kastaoo bilic leh oo ay halacsadaan. Nasiib darradu waa in qaar badan oo inaga mid ahi aanay dhib u arkayn arintan. Muxuu macno samaynayaa guurku haddii aanu qofka xakamaynayn.

– Haddii qof aad sheeko wadaag tihiin u arag in warka aad is dhaafsataan uu sir yahay. Xitaa haddii aanu kaa dalban in aad qariso. Haddii ay ka fursan waydo, inta aanad sheegin hubi sida uu u arkayo isagu.

– Qofna dabadiisa ha ka hadlin, waayo waa xantii ay diintu inoo diiday. Nasiib darradu waxa ay tahay, dad badan ayaa u haysta in xantu ay tahay qofka oo lagu sheego wax aanu ahayn (Been laga sheego). Xasuusnoow, qofka oo wax aan jirin laga sheegaa waa Masabid, (Hafar). Haddii waxa qofka laga sheegay ay yihiin runna waa Xan. Labada jeerba waa dambigii oo kolba magac qaatay.

– Dadku inta badan waxa ay wax ka sheegaan dadka ka maqan, laakiin ogow si kasta oo aad u qariso qofka aad xamatay si ayuun buu u ogaanayaa. Cid aan ahayn qofka aad xamatay kaama saamixi karto dambigeeda, ee cafis weydiiso.

– Haddii aad aragto qof wax xamanaya u muuji in aanad ka raali ahayn iyo in aanad rabin dhegaysigeeda. Cidina ma jecla qof xan badan. Ma ogtahay, qofka warka kuu keenaa in uu adna kaa qaado.

– Iska ilaali in aad faafiso war (Sir) aad cid kale ka ogaatay. Haddii ay khasab noqoto in aad sheegto arrintaas iska ilaali in aad cid magac-dhowdo.

– Haddii aad sida saxda ah aaminsantahay, oo aad ogtahay in wax Ilaah kuu qoray oo kali ahi kugu dhacayaan, maxaad wax u karaahiyaysan ama qof u baasaysan. Ka fogow isticmaalka ereyada karaahiyaysiga sida, Shidh, (Shit), Ish, Uf, iwm. Waxba ha karaahiyaysan waligaa, xayawaanna ha ahaato ee.

– Haddii uu qof ku caayo ama uu si xun kuula macaamilo, markiiba ha aargoosan, ogow haddii qof ku caayay adna aad cay ugu jawaabto wax aad ku kala duwan tihiin ma jirto, oo aan ahayn in aad ku kala yara horayseen dambiga.